Kolektomia, czyli zabieg wycięcia jelita grubego, jest jedną z metod leczenia nieswoistych chorób zapalnych jelit, zwłaszcza wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG), a także niektórych nowotworów. Operacja może obejmować usunięcie części lub całości jelita grubego, w zależności od zaawansowania choroby. Wskazaniami są m.in. ciężkie objawy, które nie ustępują mimo leczenia farmakologicznego, powikłania, takie jak perforacja jelita, oraz obecność nowotworu lub jego podejrzenie. O konieczności operacji decyduje lekarz. Sprawdź, kiedy wykonuje się kolektomię i jak przebiega taki zabieg.
Jakie są objawy wskazujące na konieczność kolektomii?
Zabieg wykonuje się najczęściej u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, przede wszystkim z ciężkim przebiegiem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Do operacji kwalifikują się również osoby z przewlekłymi objawami, które nie reagują na leczenie, oraz pacjenci z nowotworami jelita grubego lub podejrzeniem takich zmian. [1]
Warto obserwować swoje ciało i reagować na niepokojące sygnały. Decyzja o zabiegu opiera się m.in. na tzw. skali montrealskiej, która pozwala ocenić nasilenie choroby i rozległość stanu zapalnego. Bierze się pod uwagę m.in. obraz śluzówki w badaniu endoskopowym, liczbę i charakter wypróżnień, nasilenie krwawień oraz ogólny stan pacjenta. O ciężkim rzucie WZJG mówimy, gdy występuje 6 lub więcej wypróżnień na dobę, szybkie tętno (powyżej 90/min), gorączka (≥37,5°C), obniżony poziom hemoglobiny (poniżej 10,5 g/dl) oraz podwyższone CRP.[1] Warto pamiętać, że operacja jest rozważana dopiero wtedy, gdy leczenie farmakologiczne nie daje poprawy lub pojawiają się powikłania. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz po dokładnej ocenie stanu pacjenta.
Jakie są typy operacji dotyczących usunięcia jelita grubego?
Jelito grube może być usunięte w całości lub tylko częściowo. W zależności od sytuacji lekarz może zaproponować różne typy operacji: [2]
- Hemikolektomia – usunięcie prawej lub lewej części jelita grubego.
- Poszerzona hemikolektomia – usunięcie części jelita grubego razem z jego poprzeczną częścią (w górnej części brzucha).
- Całkowita kolektomia – usunięcie całego jelita grubego.
- Sigmoidektomia – usunięcie końcowego odcinka jelita grubego (esicy), czasami razem z odbytem, czasami z jego pozostawieniem.
Operacja resekcji, czyli usunięcia jelita grubego wiąże się z ryzykiem powikłań, szczególnie jeśli jest przeprowadzana w trybie nagłym, bez wcześniejszego przygotowania pacjenta. Do najczęstszych komplikacji należą: [3]
- zakażenia dróg moczowych,
- zakażenie ran pooperacyjnych,
- niedrożność przewodu pokarmowego,
- nieszczelność zespolenia jelitowego (miejsce, gdzie łączone są końce jelita).
Najrzadszym, ale jednocześnie najpoważniejszym powikłaniem jest nieszczelność zespolenia okrężniczo-odbytniczego, która może wystąpić po operacji usunięcia przedniej części odbytnicy. W takiej sytuacji konieczne jest ponowne otwarcie brzucha i wyłonienie stałej kolostomii (przetoki jelitowej na brzuchu). [3]
W jaki sposób przebiega operacja kolektomii?
Operację usunięcia jelita grubego można przeprowadzić na dwa sposoby:
- laparoskopowo – przez kilka małych nacięć w brzuchu,
- klasycznie – przez przecięcie powłok brzusznych w linii środkowej.
Podczas operacji chirurg usuwa odpowiedni fragment jelita grubego. Po zabiegu często wyłaniana jest stomia (czasowa lub stała), czyli przetoka jelitowa na brzuchu, przez którą treść jelitowa jest odprowadzana do specjalnego worka stomijnego. Stomia pozwala na prawidłowe gojenie się jelita i zespolenia jelitowego, a także chroni organizm przed powikłaniami, takimi jak nieszczelność czy zakażenie. Dzięki stomii przewód pokarmowy może się bezpiecznie regenerować. W przypadku stomii czasowej, po pewnym czasie możliwe jest przywrócenie ciągłości przewodu pokarmowego i „zamknięcie” stomii. [2]
Jak wygląda rekonwalescencja po wycięciu jelita grubego?
Po operacji wycięcia jelita grubego konieczny jest pobyt w szpitalu. Jeśli operacja była przeprowadzona metodą klasyczną (z otwarciem jamy brzusznej), hospitalizacja trwa zwykle 5–7 dni. Jeśli zastosowano metodę laparoskopową (mniej inwazyjną, przez kilka małych nacięć), pobyt w szpitalu jest krótszy – zazwyczaj 3–4 dni. Powrót do pełnej sprawności fizycznej zajmuje zazwyczaj około 6 tygodni, choć czas ten może się różnić w zależności od stanu zdrowia pacjenta i przebiegu operacji. [5]
Po operacji zaleca się wprowadzenie zmian w diecie. Warto ograniczyć spożycie błonnika, tłuszczów oraz cukrów prostych. Najlepiej stosować dietę lekkostrawną. Posiłki powinny być przygotowywane takimi metodami jak: gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie w folii lub duszenie bez dodatku tłuszczu. W ciągu dnia zaleca się jedzenie mniejszych, ale częstszych posiłków. Bardzo ważne jest także zwiększenie ilości wypijanej wody, aby uniknąć odwodnienia. [6]
Po kolektomii, w zależności od rodzaju operacji i stanu pacjenta, możliwe są różne etapy leczenia. Czasami konieczna jest kolejna operacja, na przykład w celu przywrócenia ciągłości przewodu pokarmowego lub usunięcia pozostałych fragmentów jelita. Decyzję o dalszym postępowaniu lekarze podejmują na podstawie wyników badań oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. [4]
Czy kolektomia jest jedynym rozwiązaniem dla chorób jelita grubego?
Kolektomia jest stosowana u pacjentów, u których leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych efektów. Dla wielu osób staje się szansą na powrót do normalnego, aktywnego życia, bez bólu i uciążliwych objawów, które wcześniej bardzo ograniczały codzienne funkcjonowanie. Choć każda operacja wiąże się z okresem rekonwalescencji i wymaga późniejszej opieki lekarskiej, dla większości pacjentów kolektomia oznacza znaczną poprawę jakości życia. Bardzo ważne jest, aby przez cały proces – przed operacją, w jej trakcie i po niej – pozostawać pod opieką doświadczonego zespołu medycznego, który dobierze najlepsze możliwe leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb. Dzięki temu pacjenci mogą liczyć na skuteczną pomoc i bezpieczny powrót do codziennych aktywności. [1, 2]
Bibliografia
- Worley G.H.T. , Vaughan-Shaw P., Sahnan K., Surgical management of ulcerative colitis, The British Journal of Surgery, 2023; 110, s. 885–887.
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/86048,kolektomia-hemikolektomia, data dostępu 08/2024.
- Rutkowski A., Leczenie chirurgiczne raka jelita grubego w Polsce, Gastroenterologia Kliniczna, 2013, tom 5, nr 4, s. 152–161.
- Borycka-Kiciak, K., Janaszek, Ł., Tarnowski, W., Operacje ze wskazań pilnych w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 8, 2014, s. 569-573.
- https://www.sages.org/publications/patient-information/informacja-dla-pacjenta-laparoskopowa-resekcja-jelita-grubego/, data dostępu 08/2024.
- Prządka B., Zalecenia żywieniowe po resekcji odcinków jelit, Pleszewskie Centrum Medyczne w Pleszewie Sp. z o.o., https://szpitalpleszew.pl/wp-content/uploads/2022/11/3.Dieta-po-resekcji-odcinkow-jelit.pdf, data dostępu 08/2024.
