Powikłania po wyłonieniu stomii - jak im zaradzić?

Powikłania po wyłonieniu stomii mogą pojawić się niemalże od razu po operacji, jak i dopiero po kilku miesiącach czy latach. Nie wszystkie z nich wymagają przeprowadzenia kolejnej operacji. Niektóre z nich potrzebują jedynie wprowadzenia kilku zmian w codziennej pielęgnacji. Oczywiście powikłania nie u każdego wystąpią, jednak warto wiedzieć, co zrobić gdy sie pojawią. Sprawdź, jak ważna jest profesjonalna pomoc w przypadku wystąpienia powikłań okołostomijnych.

Jakie mogą być powikłania po wyłonieniu stomii?

Wytworzenie stomii jelitowej jest zabiegiem, który może uratować życie, a także poprawić funkcjonowanie układu pokarmowego. Niekiedy jednak w związku z wyłonieniem stomii mogą pojawić się powikłania, które najczęściej zdarzają się w przypadku operacji wykonywanych w trybie pilnym. Wynika to z faktu, że pacjent nie jest wystarczająco przygotowany do operacji. Na wyższe ryzyko powikłań mogą również mieć wpływ takie
czynniki jak:

  • wiek,
  • masa ciała,
  • stan ogólny organizmu,
  • stosowana dieta,
  • nieodpowiednia pielęgnacja stomii.

Powikłania związane ze stomią mogą być miejscowe, jak i ogólnoustrojowe. Do tych drugich należą m.in. uszkodzenie nerwów podczas operacji, strach przed odrzuceniem, poczucie okaleczenia, zwiększona utrata wody przez organizm, wyniszczenie organizmu chorobą. Każde z nich wymaga innego podejścia. Wyłonienie stomii wpływa również na ludzką psychikę. Może prowadzić do depresji czy zaburzeń lękowych. Poznaj szczegóły na ten temat w podcaście.1

Powikłania miejscowe mogą być wczesne, późne lub dermatologiczne. Do wczesnych powikłań należy obrzęk, niedokrwienie, martwica stomii, krwawienie z błony śluzowej, zakażenie rany czy pojawienie się przetoki (połączenie się dwóch narządów w wyniku urazu, stanów zapalnych, a także w wyniku zabiegu chirurgicznego). Do późnych powikłań zaliczamy zwężenie, wypadnięcie i wciągnięcie stomii, przepuklinę, skręcenie jelita w okolicy stomii oraz wznowienie procesu chorobowego.

Najczęściej spotykane są jednak powikłania dermatologiczne. Związane są one m.in. z niewłaściwym umiejscowieniem stomii, co utrudnia jej pielęgnację. Na skórze może wystąpić reakcja alergiczna, która objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem i swędzeniem. Powikłania dermatologiczne najczęściej wynikają z błędów pielęgnacyjnych.1

Pielęgnacja skóry wokół stomii

Skóra wokół stomii wymaga odpowiedniej, codziennej pielęgnacji. Jej brak może prowadzić do pojawienia się zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, a także wystąpienia przetok, nadżerek lub stanów zapalnych skóry. Skóra wokół stomii jest narażona na powstanie odparzeń, uszkodzeń mechanicznych, otarć, rumienia czy maceracji, która powstaje w wyniku długotrwałego narażenia skóry na wilgoć.

Pielęgnacja skóry ze stomią niczym nie odbiega od pielęgnacji całego ciała. Wystarczające jest codzienne oczyszczanie jej wodą z mydłem, a także dokładne osuszanie, najlepiej przy użyciu jednorazowych ręczników papierowych lub gazików. Na rynku dostępne są także produkty pielęgnacyjne przeznaczone do skóry ze stomią. Należy jednak pamiętać, że nie powinno się aplikować na skórę niczego tłustego, ponieważ może to prowadzić do naruszenia mocowania worka stomijnego.2

Jak zapobiegać przepuklinie okołostomijnej?

Przepuklina okołostomijna to jedno z powikłań pooperacyjnych. Jest to uwypuklenie jamy brzusznej, a dokładnie jelita cienkiego (w większości przypadków) do otworu, w którym została wyłoniona stomia. Przepuklina może pojawić się u każdego pacjenta, w szczególności w zaawansowanym wieku, z otyłością, cierpiącego na zaparcia, palącego papierosy czy z cukrzycą.

Można zapobiec pojawieniu się tego powikłania, stosując się do zaleceń lekarza. Po operacji należy unikać wysiłku fizycznego, prowadzić higieniczny tryb życia, dbać o skórę wokół stomii, a także o zdrową dietę. Jednym z rozwiązań jest także noszenie specjalnego pasa, czyli opaski uciskowej zakładanej na brzuch. Jest ona elastyczna, a także łatwo ją dopasować do obwodu brzucha.3

Profesjonalna pomoc w przypadku powikłań stomijnych

Rola pielęgniarki jest bardzo ważna, w szczególności w okresie pooperacyjnym. Często to ona jako pierwsza zauważa powikłania po wyłonieniu stomii. Pielęgniarka uczy także pacjenta pielęgnacji, jaka powinna być stosowana po zabiegu. Warto skorzystać z rad odnośnie zakładania i zdejmowania sprzętu stomijnego, tak aby było to bezpieczne i komfortowe dla pacjenta.

Powikłania związane ze stomią mogą się pojawić również na dalszym etapie życia. Szansa na ich rozpoznanie zwiększa się, jeśli pacjent pozostaje w stałym kontakcie z pielęgniarką. Wówczas możliwe jest szybsze zauważenie: wypadnięcia stomii lub jej zwężenia, pojawienia się przepukliny okołostomijnej jak również przetoki okołostomijnej. Jest to kanał, który powstaje pomiędzy dwiema niepołączonymi strukturami tkanek. Przetoka okołostomijna może powstać w wyniku urazu (również operacji), przewlekłego procesu zapalnego, któremu często towarzyszy ropień, lub wskutek niewłaściwego założenia szwów. Umiejętność rozpoznawania powikłań jest bardzo ważna i pozwala na szybkie włączenie leczenia.3

Bibliografia

  1. I.Lewandowska, J. Kowalik, Z.Kopański, A. Skura-Madziała, F. Furmanik, Opieka nad pacjentem ze stomią jelitową, Journal od Public Health, Nursing and Medical Rescue, nr 2/2011, s. 9-13.
  2. M. Kołodziejczyk, P. Ciesielski, A. Kosim, Postępowanie terapeutyczne w przypadku powikłań skórnych oraz trudno gojących się ran wokół stomii, “Nowa Medycyna”, 2/2013, s. 52-55.
  3. W. Szczęsny, M. Siewkowska, S. Dąbrowiecki, J. Szmytkowski, Stomia jelitowa – podział i powikłania, “Problemy Pielęgniarstwa”, 2013, 21 (2), s. 260-265.
C-ANPROM/PL/ENTCD/0002, 08.2024