Diagnostyka nieswoistych chorób zapalnych jelit wymaga przeprowadzenia licznych badań, takich jak morfologia krwi, oznaczenie białka ostrej fazy (CRP), oznaczenie poziomu kalprotektyny w kale, a także USG, endoskopia czy badania radiologiczne. Ze względu na istnienie wielu innych schorzeń o podobnym obrazie klinicznym, postawienie ostatecznej diagnozy bywa trudne. Dowiedz się, co może to komplikować.
Jakie są objawy nieswoistych chorób zapalnych jelit?
Do nieswoistych chorób zapalnych jelit zaliczamy m.in. chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Charakteryzują się one przewlekłym przebiegiem z okresami zaostrzeń i remisji. Nawroty choroby mogą być wywoływane przez stres, błędy żywieniowe, niektóre leki czy zakażenia, a także mogą wynikać z naturalnego przebiegu choroby. [1]
Objawy nieswoistych chorób zapalnych jelit najczęściej dotyczą układu pokarmowego. Mogą występować: [2]
- przewlekła biegunka, często z domieszką krwi;
- bóle brzucha;
- nudności;
- utrata masy ciała;
- niedokrwistość;
- stany podgorączkowe i gorączka.
W przebiegu nieswoistych zapaleń jelit pojawiają się również zmiany w badaniach laboratoryjnych, takie jak: podwyższone OB (odczyn Biernackiego), zwiększone stężenie CRP (białko C-reaktywne), leukocytoza (zwiększona liczba białych krwinek), trombocytoza (podwyższona liczba płytek krwi) oraz hipoproteinemia (obniżone stężenie białek w surowicy krwi). [2]
Jakie badania są pomocne w diagnozowaniu nieswoistych chorób zapalnych jelit?
W diagnostyce nieswoistych chorób zapalnych jelit przydatne są badania takie jak: testy na krew utajoną w kale, oznaczenie poziomu kalprotektyny w kale, badania parametrów zapalnych (OB, płytki krwi, leukocyty, CRP), obecności przeciwciał ASCA i ANCA oraz podstawowe badanie krwi – morfologia. Ważne jest także oznaczenie poziomu ferrytyny w surowicy, stężenia albumin, wapnia i cynku. [2]
Postawienie ostatecznej diagnozy nie jest łatwe ze względu na wiele jednostek chorobowych, które mogą dawać podobne objawy jak nieswoiste choroby zapalne jelit. U pacjentów poniżej 50. roku życia należy wziąć pod uwagę m.in. zakażenia bakteryjne czy zespół jelita drażliwego (IBS), a u osób starszych — nowotwory, uchyłkowatość jelit czy niedokrwienie jelit. Dlatego pełna diagnostyka obejmuje wywiad lekarski, badanie przedmiotowe, badania laboratoryjne, a w wielu przypadkach także badania endoskopowe, ultrasonograficzne, radiologiczne oraz histopatologiczne. [2]
Jakie znaczenie ma wiek i markery zapalne w rozpoznawaniu nieswoistych chorób zapalnych jelit?
Zapadalność na chorobę Leśniowskiego-Crohna najczęściej dotyczy osób między 20. a 30. rokiem życia. W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego szczyt zachorowań jest przesunięty o dekadę, czyli obejmuje osoby pomiędzy 30. a 40. rokiem życia. Niektóre badania wskazują również na drugi szczyt zachorowań, który ma miejsce u starszych osób pomiędzy 60. a 70. rokiem życia. Pamiętaj jednak, że u seniorów mogą rozwijać się inne zapalenia jelit, jak niedokrwienne zapalenie jelit, zapalenie jelit wywołane przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), odcinkowe zapalenie jelit w przebiegu uchyłkowatości, które mają podobne objawy, jak nieswoiste choroby zapalne jelit. [3]
Poziom CRP ma istotne znaczenie diagnostyczne w kontekście chorób zaplanych jelit, ponieważ jest wskaźnikiem stanu zapalnego w organizmie. Niemniej jednak, jego podwyższenie nie zawsze odzwierciedla miejscową aktywność choroby. Coraz częściej w diagnostyce wykorzystuje się oznaczenie kalprotektyny — białka uwalnianego z komórek zapalnych, którego obecność w kale świadczy o procesie zapalnym w przewodzie pokarmowym. W diagnostyce nieswoistych chorób zapalnych jelit poziom kalprotektyny dobrze koreluje z wynikiem badania endoskopowego, co oznacza, że w okresie remisji jej stężenie jest prawidłowe. [4]
Bibliografia
- Kosińska B., Diagnostyka laboratoryjna nieswoistych zapaleń jelit, “Nowiny Lekarskie”, 2006, 75, 4, s. 382–388.
- Wojtuń S., Gil J., Szwed Ł., Dyrla P., Podstawowe objawy i różnicowanie nieswoistych chorób zapalnych jelit, “Pediatr Med Rodz”, 2014, 10 (1), p. 61–66.
- Zagórowicz E., Czy leczenie wpływa na przebieg nieswoistych chorób zapalnych jelit?, “Gastroenterologia Kliniczna”, 2013, tom 5, nr 4, s. 176–183.
- Bakalarska K., Kłopoty w diagnozowaniu nieswoistych zapaleń jelit,https://www.termedia.pl/gastroenterologia/Klopoty-w-diagnozowaniu-nieswoistych-zapalen-jelit,15178.html, data dostępu 07/2024.
