Wokół wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG) narosło wiele mitów. Jednak żyjąc z tym schorzeniem na co dzień, trzeba umieć odróżniać fakty od fikcji. Dlatego bez zbędnych wstępów przejdźmy do omówienia kilku popularnych fałszywych przekonań dotyczących WZJG. Niektóre z nich możesz znać, ale zawsze warto przypomnieć sobie, dlaczego są nieprawdziwe.
Jeśli kiedykolwiek natrafisz na informacje lub porady, które wzbudzą Twoje wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem.
ROZPRAWMY SIĘ Z MITAMI
1. Nieswoiste zapalenie jelit to to samo, co zespół jelita drażliwego:
Być może przekonanie to wynika z mylenia ze sobą dwóch bardzo podobnych angielskich skrótów: IBD oraz IBS. IBD oznacza „inflammatory bowel disease”, czyli „nieswoista choroba zapalna jelit”, natomiast IBS – „irritable bowel syndrome”, czyli zespół jelita drażliwego. Mimo podobnych objawów, są to zupełnie różne schorzenia.1,2
Nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD), do których zalicza się wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), to schorzenia związane z przewlekłym stanem zapalnym przewodu pokarmowego, w przypadku których stosuje się leczenie ukierunkowane na układ odpornościowy. Natomiast zespół jelita drażliwego to zaburzenie czynnościowe o nieokreślonej przyczynie, którego leczenie opiera się na modyfikacjach stylu życia i stosowaniu leków bezpośrednio oddziałujących na objawy.1-3
Choć u osób cierpiących na zespół jelita drażliwego może występować stan zapalny, jego nasilenie nigdy nie jest tak duże, jak w przebiegu IBD.1,2
– – – – – – – – – – – –
2. WZJG jest wywoływane przez stres:
Jest to dyskusyjne stwierdzenie, jednak nie ma jednoznacznych dowodów na to, że stres powoduje WZJG.4,5 Natomiast istnieje wystarczająco dużo danych sugerujących pewną współzależność pomiędzy poziomem stresu a przebiegiem choroby.4,5
Potwierdzenie tego związku nie jest łatwe, ponieważ „stres” to stan złożony, który trudno poddać naukowym pomiarom, a co dopiero skorelować z przebiegiem takiego schorzenia, jak WZJG.4
Tak więc pomimo pojawiania się nowych danych, panuje zgoda co do tego, że choć stres może wywoływać objawy choroby lub je pogarszać, to jego rola w rozwoju IBD nie została dotąd potwierdzona.5 Jeśli choroba wywołuje u Ciebie nadmierny stres lub niepokój, skonsultuj się z lekarzem lub pielęgniarką.
– – – – – – – – – – – –
3. WZJG jest wyłącznie w Twojej głowie:
> To kolejne błędne przekonanie wynikające z mylenia nieswoistego zapalenia jelit z zespołem jelita drażliwego.
Choć objawy charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego przypominają nieco te występujące w przebiegu IBD, nie można wskazać wywołujących je czynników biologicznych.3
Natomiast w przypadku IBD jest to jak najbardziej możliwe. Objawy WZJG nie mają podłoża psychosomatycznego – ich przyczyną jest rzeczywisty, czynny stan zapalny jelit.6 Jednocześnie w środowisku naukowym panuje zgoda co do tego, że czynniki natury psychologicznej mogą mieć wpływ na przebieg choroby.5,6
– – – – – – – – – – – –
4. Przyczyną WZJG jest nietolerancja glutenu:
Ten mit prawdopodobnie wynika z faktu, że wiele osób, u których początkowo rozpoznano WZJG okazuje się cierpieć na celiakię, tj. rodzaj alergii na gluten, w przypadku której spożywanie glutenu wywołuje przewlekły stan zapalny jelit. U części osób obydwa schorzenia występują jednocześnie.7
W odróżnieniu od celiakii, naukowcy nie wiedzą,
co konkretnie powoduje WZJG, jednak nie jest to obecność glutenu w diecie.7
Część osób z WZJG twierdzi, że dieta bezglutenowa łagodzi odczuwane przez nich objawy, lecz jest to najprawdopodobniej związane ze wzdęciami, biegunką i bólem brzucha, które gluten może powodować u niektórych pacjentów niezależnie od przebiegu IBD.8
– – – – – – – – – – – –
5. WZJG można wyleczyć poprzez zmianę diety:
To kolejny temat budzący wiele kontrowersji, jednak jak dotąd nie udowodniono, że jakakolwiek specjalna dieta przyczyniła się do poprawy stanu zdrowia osób z WZJG.8
Wynika to częściowo z faktu, że niezmiernie trudno jest zbadać i zmierzyć wpływ określonych pokarmów na przebieg IBD,9 co oznacza, że nie dysponujemy niezbitymi dowodami, które potwierdzałyby, że konkretna dieta wywołuje samą chorobę lub jej zaostrzenie. Jednak faktem jest, że u części osób konkretne pokarmy wydają się nasilać odczuwane objawy.9
WZJG charakteryzuje się długimi okresami remisji,6 tak więc najprawdopodobniej osoby twierdzące, że zawdzięczają diecie „wyleczenie”, po prostu mają akurat do czynienia z przedłużonym okresem bezobjawowym. Wszelkie planowane modyfikacje diety należy skonsultować z lekarzem, dietetykiem lub pielęgniarką.
– – – – – – – – – – – –
6. U osób z WZJG ostatecznie rozwija się rak jelita grubego:
Jest to mocno niepokojące stwierdzenie, ale na szczęście nieprawdziwe
Trzeba zdać sobie sprawę i przyjąć do wiadomości fakt, że w przypadku WZJG istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Jednak nie oznacza to nic ponad to: większe ryzyko to wcale nie pewność.6
Opiekujący się Tobą lekarze, mając to na uwadze, będą częściej kierować Cię na badania kontrolne.6 Dlatego chociaż ze względu na WZJG jesteś w grupie nieco wyższego ryzyka zachorowania, jest również bardziej prawdopodobne, że jeśli choroba u Ciebie wystąpi, zostanie wykryta na wczesnym etapie. Lekarz będzie w stanie udzielić Ci bardziej szczegółowych informacji na ten temat.
– – – – – – – – – – – –
7. Osoby z WZJG zawsze w końcu czeka operacja:
Po pierwsze, operacji nie należy się bać. W przypadkach, w których leczenie chirurgiczne jest konieczne, ma ono na celu złagodzenie objawów choroby i poprawę jakości życia pacjenta.10,11 Jednak kluczowe znaczenie ma tu zasada „konieczności”.
Lekarz skieruje Cię na operację wyłącznie, jeśli będzie ona niezbędna, przy czym w ostatnim czasie ilość zabiegów chirurgicznych u osób z WZJG maleje, co może mieć związek z dostępnością nowych, skutecznych leków.12 Pomimo dość znacznych różnic w danych szacunkowych, można przyjąć, że w ciągu 10 lat od rozpoznania operacja konieczna jest u zaledwie 9-28% pacjentów.13 Lekarz omówi z Tobą kwestię leczenia chirurgicznego wyłącznie, jeśli uzna, że takie rozwiązanie byłoby dla Ciebie korzystne.
– – – – – – – – – – – –
8. Kobiety z WZJG nie mogą/nie powinny mieć dzieci:
Nieprawda.
Nie ma dowodów, które wskazywałyby na to, że na tle ogółu populacji u kobiet z odpowiednio kontrolowanym WZJG schorzenie to wpływa na płodność lub wynik ciąży.14 Wyjątkiem jest sytuacja, w której pacjentka przeszła w związku z chorobą operację mogącą mieć wpływ na jej płodność.14
Jeśli planujesz ciążę, KONIECZNIE skonsultuj się z lekarzem.
Piśmiennictwo:
1. Quigley EM. Overlapping irritable bowel syndrome and inflammatory bowel disease: less to this than meets the eye? Therap Adv Gastroenterol. 2016;9:199-212.
2. Barbara G, Cremon C, Stanghellini V. Inflammatory bowel disease and irritable bowel syndrome: similarities and differences. Curr Opin Gastroenterol. 2014;30:352-358.
3. El-Salhy M. Irritable bowel syndrome: diagnosis and pathogenesis. World J Gastroenterol. 2012;18:5151-5163.
4. Camara RJ, Ziegler R, Begré S, Schoepfer AM, von Känel R. The role of psychological stress in inflammatory bowel disease: quality assessment of methods of 18 prospective studies and suggestions for future research. Digestion. 2009;80:129-139.
5. Sajadinejad MS, Asgari K, Molavi H, Kalantari M, Adibi P. Psychological issues in inflammatory bowel disease: an overview. Gastroenterol Res Pract. 2012;2012:1-11.
6. Malik TA. Inflammatory bowel disease: historical perspective, epidemiology, and risk factors. Surg Clin North Am. 2015;95:1105-1122.
7. Pascual V, Dieli-Crimi R, López-Palacios N, Bodas A, Medrano LM, Núñez C. Inflammatory bowel disease and celiac disease: overlaps and differences. World J Gastroenterol. 2014;20:4846-4856.
8. Herfarth HH, Martin CF, Sandler RS, Kappelman MD, Long MD. Prevalence of a gluten-free diet and improvement of clinical symptoms in patients with inflammatory bowel diseases. Inflamm Bowel Dis. 2014;20:1194-1197.
9. Lee D, Albenberg L, Compher C, i wsp. Diet in the pathogenesis and treatment of inflammatory bowel diseases. Gastroenterology. 2015;148:1087-1106.
10. Scoglio D, Ali UA, Fichera A. Surgical treatment of ulcerative colitis: ileorectal vs ileal pouch-anal anastomosis. World J Gastroenterol. 2014;20:13211-13218.
11. Delaney CP, Remzi FH, Gramlich T, Dadvand B, Fayio VW. Equivalent function, quality of life and pouch survival rates after ileal pouch-anal anastomosis for indeterminate and ulcerative colitis. Ann Surg. 2002;236:43-48.
12. Reich KM, Chang HJ, Rezaie A, i wsp. The incidence rate of colectomy for medically refractory ulcerative colitis has declined in parallel with increasing anti-TNF use: a time-trend study. Ailment Pharmacol Ther. 2014;40:629-638.
13. Samuel S, Steven BI, Dhillon S, i wsp. Cumulative incidence and risk factors for hospitalization and surgery in a population-based cohort of ulcerative colitis. Inflamm Bowel Dis. 2013;19:1858-1866.
