Często słyszy się ostatnio o uważności – o co tu właściwie chodzi?
Być może znasz ze słyszenia pojęcie „uważność” (mindfulness). Ostatnimi czasy wiele się o niej mówi. Pracodawcy organizują kursy z technik uważności, a szkoły i uczelnie starają się za jej pomocą obniżać poziom stresu wśród uczniów i studentów. Sporą popularność zdobyły również kolorowanki dla dorosłych pomagające ćwiczyć uważność.
No dobrze, ale o co w tym wszystkim chodzi? Choć może się wydawać, że koncepcja uważności to stosunkowo świeży wynalazek, w rzeczywistości ma całkiem długą historię. Uważność opiera się na starożytnych technikach medytacji buddyjskiej i jako taka w różnych formach towarzyszy ludziom od ponad 2000 lat.
Czym zatem jest uważność?
Uważność jest rodzajem techniki relaksacyjnej, która polega na w pełni świadomym odbieraniu własnych myśli, a także docierających do nas obrazów, dźwięków, zapachów i smaków.1 W efekcie zamiast martwić się tym, co się stało lub może się wydarzyć w przyszłości, całkowicie skupiamy się na bieżącej chwili. Takie podejście pozwala ograniczyć stres powiązany z trudnymi emocjami, depresją i stanami lękowymi.1
Jak może mi pomóc uważność?
Uważność zmniejsza poziom stresu, działając kojąco na system nerwowy i aktywując tzw. „reakcję relaksacyjną”.2 Technika ta niweluje negatywne skutki reakcji na stres (tzw. „reakcji walki lub ucieczki”) i może przyczynić się do ograniczenia czynników ryzyka w chorobach przewlekłych.2 O tym, jak wpływa na nas stres i jak temu przeciwdziałać, dowiesz się z naszego artykułu o radzeniu sobie ze stresem.
Dowiedziono, że w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD) i innych podobnych schorzeń stres może powodować nasilenie stanów zapalnych i wywoływać zaostrzenia.2,3 Optymizmem napawają natomiast wyniki przeprowadzonego niedawno badania, zgodnie z którymi osoby z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), które regularnie praktykują uważność mają łagodniejsze objawy, rzadziej odczuwają niepokój i udaje im się osiągnąć ogólną poprawę samopoczucia.2
Czy istnieją różne techniki uważności?
Tak, istnieją różne rodzaje praktyk uważności, w tym między innymi redukcja stresu oparta na uważności (MBSR, z ang. mindfulness-based stress reduction) i terapia poznawcza oparta na uważności (MBCT, z ang. mindfulness-based cognitive therapy). MBSR ma pomagać w radzeniu sobie ze stresem, podczas gdy MBCT łączy uważność z terapią poznawczo-behawioralną i może być służyć do nauki technik radzenia sobie ze stanami depresyjnymi i negatywnymi myślami.
Od czego zacząć?
Istnieje wiele stron internetowych i aplikacji uczących podstawowych technik uważności, które oferują pisemne instrukcje i nagrania z medytacją kierowaną. Możesz też poprosić lekarza o polecenie konkretnych technik lub stron internetowych. Wiele przydatnych porad i wskazówek znajdziesz w naszym artykule o uważności.
Technik uważności można uczyć się na kursach, zarówno indywidualnych, jak i grupowych. Jeśli interesuje Cię taka opcja, zwróć się lekarza lub pielęgniarki. Być może będą w stanie polecić Ci instruktorów prowadzących zajęcia w Twojej okolicy.
Piśmiennictwo:
1. Hofmann SG, Sawyer AT, Witt AA, Oh D. The effect of mindfulness-based therapy on anxiety and depression: a meta-analytic review. J Consult Clin Psychol. 2010;78:169-183.
2. Kuo B, Bhasin M, Jacquart J, i wsp. Genomic and clinical effects associated with a relaxation response mind-body intervention in patients with irritable bowel syndrome and inflammatory bowel disease. PLoS One. 2015;10:e0123861.
3. Mawdsley JE, Rampton DS. Psychological stress in IBD: new insights into pathogenic and therapeutic implications. Gut. 2005;54:1481-1491.
