Czy leczenie biologiczne rozwiązuje problem przetok?

Przetoki należą do powszechnych powikłań choroby Leśniowskiego-Crohna. Występują one u około 23 % pacjentów¹ – mogą się pojawić zarówno jako pierwszy objaw lub jako późne powikłanie. Pod tym pojęciem kryją się zarówno przetoki międzypętlowe (łączące dwie różne pętle przewodu pokarmowego), jelitowo-pęcherzowe, jelitowo-pochwowe oraz przetoki skórne. Te ostatnie mogą występować w różnej lokalizacji, jednak najczęściej jest to okolica okołoodbytowa. O ile przetoki międzypętlowe same w sobie, jeśli nie generują typowo „brzusznych” objawów (jak np. ból brzucha) często nie obniżają jakości życia, to pozostałe mają najczęściej istotny wpływ na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Dlatego też są one największym wyzwaniem dla lekarzy zarówno gastroenterologów, jak i chirurgów a najlepsze efekty daje ścisła współpraca między specjalistami.

Często duże nadzieje w leczeniu przetok pacjenci pokładają w terapii biologicznej. Ważnym aspektem w procesie gojenia przetok jest ograniczenie aktywności stanu zapalnego, który jest istotą choroby Leśniowskiego-Crohna. Taki jest główny cel stosowania leków. Nie dają one jednak gwarancji, że uda się wygoić miejscowy proces, któremu towarzyszą niekiedy nieodwracalne zmiany w strukturze tkanek, takie jak zwłóknienie. W przypadku przetok mamy dodatkowo często do czynienia ze współwystępującym problemem zakażeń. W procesie ich powstawania pierwszym etapem zwykle jest ropień. W takich sytuacjach bezwzględnie powinniśmy dążyć do usunięcia ognisk zakażenia, ponieważ uniemożliwiają one wdrożenie skutecznego leczenia zachowawczego (w tym stanowią przeciwwskazanie do terapii biologicznej). Dlatego też kluczowym warunkiem, niezbędnym do osiągnięcia sukcesu terapeutycznego jest prawidłowe opracowanie chirurgiczne. Dobrą metodą jest na przykład zastosowanie setonów z miękkich materiałów, dzięki którym utrzymujemy drożność kanału przetoki. Dla pacjenta to rozwiązanie może wydawać się mało zachęcające, gdyż wiąże się z nadal utrzymującym się wyciekiem, ale daje szansę na uniknięcie ropni i pozwala na lepsze kontrolowanie stanu zapalnego. W trakcie terapii biologicznych możemy stosować także inne metody wspomagające leczenie ran takie jak terapia tlenem hiperbarycznym, terapia podciśnieniowa, ostrzykiwanie osoczem małopłytkowym, stosowanie komórek macierzystych. Bardzo ważne jest, aby pacjent miał świadomość iż proces leczenia przetok jest długotrwały i wymaga często zaangażowania wielu specjalistów oraz samego chorego. Każda przetoka jest inna i wymaga indywidualnego podejścia i także proces gojenia jest zależny od wielu czynników – im bardziej złożone przetoki tym szanse na pełne wyleczenie są mniejsze. Czasami musimy zaakceptować fakt, że nie uzyskamy w pełni zadawalającego efektu, ale dążymy do tego aby przetoki jak najmniej ograniczały codzienne funkcjonowanie i nie powodowały istotnego spadku komfortu życia. Leki biologiczne dając szansę na remisję objawów choroby są istotnym elementem tego procesu.