Nie ulega wątpliwości, że żywienie w zasadniczy sposób wpływa na zdrowie i samopoczucie każdego z nas, w tym również osób z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD).
Choć nie ma dowodów świadczących o tym, że dieta powoduje IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), albo że chorobę można wyleczyć przez zmianę diety,1 podczas konsultacji z lekarzem lub dietetykiem dowiesz się jakiego rodzaju zmiany w jadłospisie pomogą Ci zapanować nad objawami, takimi jak ból i biegunka2 .
U różnych osób za pojawienie się lub nasilenie biegunki mogą odpowiadać zupełnie różne produkty.3 Na przykład lubiane i dobrze tolerowane przez jednych pomidory dla innych mogą być prostą drogą do katastrofy.
W dni, kiedy dokucza Ci biegunka, być może odruchowo jesz mniej. Jednak to bardzo ważne, żeby podczas takich epizodów dbać o właściwe odżywianie i nawodnienie.4 Dlatego zamiast na wszelki wypadek unikać wszystkiego, może warto spróbować ustalić jakie konkretnie pokarmy nam nie służą?3 Znalezienie winowajców może wymagać czasu i zaangażowania, dlatego dobrym pomysłem jest poradzenie się w tej sprawie specjalisty.
Dzienniczek żywieniowy
Lekarz lub pielęgniarka mogą zasugerować Ci prowadzenie dzienniczka żywieniowego (przykład poniżej), który pomoże Ci wskazać problematyczne produkty. W dzienniczku zapisujesz wszystko, co jesz na kolejne posiłki w danym dniu, a następnie notujesz objawy, które mogą po jakimś czasie wystąpić.5
Posiłkując się dzienniczkiem, możesz zacząć szukać prawidłowości i spróbować na tej podstawie ustalić, po jakich produktach zwykle źle się czujesz.2 Gdy już dowiesz się, co Ci nie służy, przez jakiś czas tego nie jedz. Jeśli spowoduje to złagodzenie objawów, możesz rozważyć unikanie problematycznych produktów w okresach zaostrzeń choroby lub całkowite wyeliminowanie ich z diety.
Wykluczając konkretny produkt, pamiętaj, żeby zastąpić go innym, który Twój organizm toleruje. Warto skorzystać z porady specjalisty, który pomoże Ci ułożyć zdrową, zrównoważoną, a przy okazji także smaczną dietę.
Diety wykluczające
Lekarz lub dietetyk może zasugerować przejście na specjalną dietę wykluczającą konkretne grupy produktów. Poniżej opisujemy trzy przykłady:
Dieta eliminacyjna
Czasem w początkowej fazie stosuje się dietę płynną (żywienie enteralne) mającą na celu opanowanie objawów choroby.6,7 Gdy objawy ustąpią, można ponownie zacząć spożywać pokarmy stałe. Wprowadza się je do diety stopniowo i pojedynczo, co pozwala ustalić które produkty są źle tolerowane;8
Dieta LOFFLEX
Dieta LOFFLEX (z ang. LOw Fiber, Fat Limited, EXclusion) to opcja mniej restrykcyjna niż dieta eliminacyjna. Polega ona na wykluczeniu wyłącznie pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczu i błonnika, dzięki czemu powrót do normalnego żywienia jest szybszy, a sama dieta bardziej zróżnicowana;9
FODMAP
FODMAP to skrót utworzony od angielskich słów: Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols (czyli fermentujące oligosacharydy, dwucukry, monocukry i poliole), odnoszący się do grupy występujących w żywności węglowodanów ulegających fermentacji.10,11 Ponieważ są oporne na trawienie, trafiają do jelita grubego, gdzie stanowią źródło pożywienia dla bakterii4, co może powodować wzdęcia i gazy.10-12 Uważa się, że wyłączenie z diety pokarmów zawierających składniki FODMAP (takich jak jabłka, gruszki, nabiał, pszenica, kapusta, brokuły) łagodzi te objawy.12
Dieta wymaga omówienia z lekarzem
Zanim zdecydujesz się wprowadzić istotne zmiany w sposobie żywienia, koniecznie zasięgnij porady lekarza, pielęgniarki lub dietetyka. Jeśli po wyeliminowaniu określonych pokarmów nie dostrzegasz żadnej różnicy, wprowadź je z powrotem do diety, żeby ograniczyć ryzyko niedoboru składników odżywczych i nie skazywać się niepotrzebnie na monotonię smaków.
Piśmiennictwo:
1. Hou JK, Lee D, Lewis J. Diet and inflammatory bowel disease: review of patient-targeted recommendations. Clin Gastroenterol Hepatol. 2014;12:1592-1600.
2. Jamieson AE, Fletcher PC, Schneider MA. Seeking control through the determination of diet: a qualitative investigation of women with irritable bowel syndrome and inflammatory bowel disease. Clin Nurse Spec. 2007;21:152-160.
3. Cohen AB, Lee D, Long MD, i wsp. Dietary patterns and self-reported associations of diet with symptoms of inflammatory bowel disease. Dig Dis Sci. 2013;58:1322-1328.
4. Owctarek D, Rodacki T, Domagala-Rodacka R, Cibor D, Mach T. Diet and nutritional factors in inflammatory bowel diseases. World J Gastroenterol. 2016;22:895-905.
5. Lee D, Suskind D. Individualized food-based dietary therapy for Crohn’s disease: Are we making progress? Dig Dis Sci. 2016:61:958-960.
6. Zachos M, Tondeur M, Griffiths AM. Enteral nutritional therapy for induction of remission in Crohn’s disease. Cochrane Database Syst Rev. 2007;24:CD000542.
7. Caprilli R, Gassull MA, Escher JC, i wsp. European evidence based consensus on the diagnosis and management of Crohn’s disease: special situations. Gut. 2006;55(Suppl. 1):36-58.
8. Rajendran N, Kumar D. Food-specific IgG4-guided exclusion diets improve symptoms in Crohn’s disease: a pilot study. Colorectal Dis. 2011;13:1009-1013.
9. Woolner J, Parker T, Kirby G, Hunter J. The development and evaluation of a diet maintaining remission in Crohn’s disease. J Hum Nutr Diet. 1998;11:1-11.
10. Croagh C, Sheperd SJ, Berryman M, Muir JG, Gibson PR. Pilot study on the effect of reducing dietary FODMAP intake on bowel function in patients without a colon. Inflamm Bowel Dis. 2007;13:1522-1528.
11. Gearry RB, Irving PM, Barrett JS, Nathan DM, Shepherd SJ, Gibson PR. Reduction of dietary poorly absorbed short-chain carbohydrates (FODMAPs) improves abdominal symptoms in patients with inflammatory bowel disease – a pilot study. J Crohns Colitis. 2009;3:8-14.
12. Marcason W. What is the FODMAP diet? J Acad Nutr Diet. 2012;112:1696.