Kalprotektyna w kale to kluczowe badanie w diagnostyce i monitorowaniu NChZJ. Sprawdź, co oznacza jej podwyższony poziom.
Kalprotektyna w kale to jedno z podstawowych, nieinwazyjnych badań stosowanych w diagnostyce i monitorowaniu NChZJ, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG). Podwyższony poziom kalprotektyny może wskazywać na stan zapalny jelit – nawet przy skąpych objawach.
Czym jest kalprotektyna?
Kalprotektyna to specjalne białko, które pomaga lekarzom rozpoznać, czy w jelitach toczy się stan zapalny. W naszym organizmie wytwarzają ją głównie komórki odpornościowe (zwłaszcza tzw. neutrofile), które uaktywniają się, gdy pojawia się infekcja, uraz lub choroba. Gdy dochodzi do zapalenia jelit – na przykład w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna albo wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG) – układ odpornościowy wysyła sygnał, a neutrofile uwalniają duże ilości kalprotektyny. To właśnie dlatego jej poziom rośnie w kale i można go łatwo wykryć prostym badaniem laboratoryjnym. [1]
Rola kalprotektyny w diagnostyce nieswoistych chorób zapalnych jelit
Badanie poziomu kalprotektyny w kale odgrywa bardzo ważną rolę w diagnozowaniu nieswoistych chorób zapalnych jelit.
Lekarze zalecają wykonanie tego badania, gdy pacjent ma:
- przewlekłe lub nawracające biegunki,
- bóle brzucha o niejasnym pochodzeniu,
- inne objawy mogące sugerować stan zapalny w jelitach.
Są to bardzo częste dolegliwości, które mogą mieć wiele przyczyn – nie zawsze związanych z chorobą zapalną jelit. Jednak kalprotektyna może pomóc odróżnić łagodne zaburzenia trawienne od poważniejszych schorzeń wymagających leczenia. [2]
Podwyższony poziom kalprotektyny może wskazywać na: [1,2]
- chorobę Leśniowskiego-Crohna,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG),
- celiakię (nietolerancję glutenu),
- infekcje bakteryjne, grzybicze lub pasożytnicze jelit,
- marskość wątroby,
- chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy,
- zapalenie trzustki.
Warto jednak pamiętać, że samo badanie kalprotektyny nie wystarczy do postawienia diagnozy. Lekarz zawsze bierze pod uwagę również:
- wyniki innych badań (np. morfologia, CRP, badania obrazowe),
- dokładny wywiad medyczny,
- zgłaszane przez pacjenta objawy.
Monitorowanie aktywności NChZJ za pomocą kalprotektyny
Badanie kalprotektyny w kale jest bardzo przydatne nie tylko przy diagnozie, ale także u pacjentów, którzy już mają rozpoznaną nieswoistą chorobę zapalną jelit. Poziom tego białka rośnie, gdy w jelitach pojawia się stan zapalny – nawet jeśli pacjent jeszcze nie odczuwa żadnych objawów.
Dzięki temu badanie kalprotektyny pozwala:
- ocenić, jak aktywna jest choroba,
- wcześnie wykryć zbliżające się zaostrzenie, zanim pojawią się wyraźne objawy,
- skutecznie monitorować leczenie i zapobiegać powikłaniom.
Dlatego lekarze zalecają regularne oznaczanie kalprotektyny, np. co 3–6 miesięcy, nawet jeśli pacjent czuje się dobrze. To proste badanie może pomóc uniknąć nawrotów choroby i konieczności hospitalizacji. [2]
Kalprotektyna w praktyce klinicznej
Badanie kalprotektyny w kale jest bardzo pomocne w ocenie stanu zapalnego jelit, zwłaszcza przy chorobie Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego. Jednak nie zawsze daje pełny obraz – szczególnie u pacjentów, u których choroba obejmuje tylko jelito cienkie. W takich przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. endoskopię kapsułkową, która polega na wykorzystaniu małej kapsułki z kamerą do obrazowania wnętrza jelita cienkiego.
Warto też wiedzieć, że poziom kalprotektyny może być wyższy u dzieci, dlatego u najmłodszych pacjentów diagnostyka powinna być uzupełniona o inne badania – jak morfologia krwi czy CRP. [2]
Badanie kalprotektyny jest:
- nieinwazyjne,
- łatwe do wykonania w domu,
- niewymagające specjalnego przygotowania – nie trzeba zmieniać diety ani odstawiać leków.
Jak pobrać próbkę?
- Pobierz kał z 2–3 różnych miejsc czystą łopatką do specjalnego pojemnika.
- Próbkę jak najszybciej dostarcz do laboratorium.
- Jeśli nie możesz od razu – przechowuj pojemnik w lodówce (maks. 48 godzin).
Wynik badania zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem, który pomoże go właściwie zinterpretować i – jeśli trzeba – zaplanuje dalszą diagnostykę.
Bibliografia
- Olender K., i in., Kalprotektyna w kale jako marker zapalny w nieswoistych chorobach jelit, “Journal of Laboratory Diasnostics”, 2012, vol 48, s. 433-439.
- Eder P. Przydatność biomarkerów w ocenie aktywności nieswoistych chorób zapalnych jelit – wskazówki praktyczne. Gastr. klin. 2018, s. 52-63.
