Stomia jest rozwiązaniem stosowanym w przebiegu różnych chorób, szczególnie w przypadku nowotworów jelit czy nieswoistych chorób zapalnych jelit. Może być ona wyłoniona zarówno na jelicie cienkim, jak i grubym. Pacjenci ze stomią często potrzebują wsparcia po operacji, które ma ogromne znaczenie w powrocie do codzienności. Sprawdź, jakie są rodzaje stomii i jak należy o nią dbać?
Co to jest stomia?
Stomia jest chirurgicznym połączeniem jelita cienkiego lub grubego z powierzchnią skóry. Może być wykonana w trybie planowym lub pilnym. Zabieg polega na rozcięciu powłok brzusznych i wyłonieniu zachowanego końca jelita na zewnątrz jamy brzusznej. W następnym kroku śluzówka jelita jest wywijana i przyszywana do skóry, tworząc sztuczny otwór przez który wydalana jest treść jelitowa. [1,2]
Najczęstszym wskazaniem do wyłonienia stomii jest rak jelita grubego. [1] Obecnie obserwowana jest również zwiększona liczba nowych zachorowań na nieswoiste choroby zapalne jelit, jak choroba Leśniowskiego-Crohna (ok. 5 przypadków rocznie na 100 tysięcy mieszkańców) czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego (ok. 12 przypadków rocznie na 100 tysięcy mieszkańców). [5]
Jakie są rodzaje stomii?
Ileostomia
Ileostomia to otwór w jamie brzusznej, który łączy światło jelita cienkiego z powierzchnią skóry. Najczęściej jest ona umiejscowiona po prawej stronie brzucha. Stomia wystaje ok. 3 cm nad powierzchnię skóry. Może być wyłoniona na jakiś czas lub na stałe. Stomia stała oznacza, że wydalanie treści jelitowej odbywać się będzie bez przerwy do końca życia pacjenta. Z uwagi na konstrukcję stomii warto wiedzieć, że ileostomia może być jednolufowa lub dwulufowa. Pierwszy rodzaj to taki, gdzie ujście przewodu pokarmowego kończy się na powłokach jamy brzusznej. W drugim rodzaju jeden otwór stomijny to końcowy odcinek jelita, a drugi to naturalna droga odbytu. [1,2]
Kolostomia
Kolostomia polega na chirurgicznym wyprowadzeniu światła jelita grubego na powierzchnię brzucha. Zazwyczaj jest ona wykonywana na końcowym odcinku jelita grubego – esicy. Wskazaniem do wyłonienia kolostomii jest najczęściej nowotwór jelita grubego, ale także nieswoiste choroby zapalne jelit. Jeśli w przebiegu choroby konieczne jest usunięcie odbytnicy i odbytu, stomia jest pozostawiana do końca życia. [2,3]
W jaki sposób pacjenci radzą sobie ze stomią?
Dla wielu osób diagnoza związana z wyłonieniem stomii jest odbierana bardzo negatywnie. Jej obecność w codziennym życiu wiele zmienia, wpływa na psychikę i kontakty międzyludzkie. Każda choroba ogranicza dotychczas prowadzony tryb życia i wymaga od pacjenta szybkiego wprowadzenia zmian, aby przystosować się do nowej codzienności. Warto nadmienić, że posiadanie stomii zazwyczaj nie upośledza prawidłowych funkcji organizmu, a wywołuje świadomość negatywnego odbioru przez osoby z najbliższego otoczenia. Dla wielu osób stomia obniża poczucie własnej wartości, ogranicza pełnienie niektórych ról społecznych. Może również rodzić lęk i przekonanie, że jest się niepotrzebnym. Obawa przed ludzką niechęcią powoduje izolację i ograniczenie kontaktów z innymi ludźmi. [4]
Duże znaczenie dla pacjentów ze stomią mają relacje z najbliższymi. Zmniejsza się wtedy poczucie osamotnienia i niechęci do świata. Osoby takie czują się potrzebne i ważne dla kogoś innego, co pozytywnie wpływa na ich psychikę. Dlatego bardzo ważne jest wsparcie od partnera, rodziców czy przyjaciół. Pozwala to szybciej powrócić do codziennych obowiązków i do życia towarzyskiego. [4]
Jakie są powikłania związane z rodzajami stomii?
Powikłania związane ze stomią występują dość często i można je podzielić na te dotyczące miejsca wokół stomii oraz te wpływające na cały organizm. Miejscowe powikłania to najczęściej problemy związane z operacją lub skórą wokół stomii. Natomiast powikłania ogólnoustrojowe mogą prowadzić do problemów z przemianą materii, samopoczuciem psychicznym oraz życiem seksualnym. [2]
Powikłania mogą pojawić się bezpośrednio po operacji wyłonienia stomii, jak i dopiero po kilku latach. Do najczęstszych powikłań wczesnych, czyli tych pojawiających się w krótkim okresie po operacji zalicza się:
- obrzęk,
- krwawienie,
- martwicę,
- niedokrwienie,
- wciągnięcie,
- zakażenie,
- wytworzenie się przetoki okołostomijnej.
Do późniejszych powikłań stomii należą najczęściej takie problemy, jak wypadanie stomii, jej zapadanie się, przepuklina wokół stomii, skręcenie jelita w pobliżu stomii, zwężenie stomii, nawrót choroby, nieprawidłowy wzrost tkanki śluzowej, a także niewłaściwe umiejscowienie stomii. Częstą przyczyną tych komplikacji może być niewłaściwe przygotowanie przed operacją. [2]
U pacjentów ze stomią mogą również pojawiać się zmiany zlokalizowane na skórze. Najczęściej pojawiają się one w wyniku kontaktu z treścią jelitową, zakażeniem bakteryjnym, grzybiczym lub reakcją alergiczną na sprzęt stomijny. Częściej są one obserwowane u pacjentów z ileostomią. [2] W pielęgnacji skóry wokół stomii duże znaczenie ma dobór odpowiedniego sprzętu stomijnego – systemów woreczków stomijnych, środków ochronnych do skóry i innych akcesoriów przeznaczonych do zaopatrzenia stomii. Należy dobrać je indywidualnie do pacjenta. Bardzo ważne jest utrzymywanie czystości i suchości tej części skóry, do której mocowany jest woreczek stomijny. Warto również stosować produkty, które ułatwiają jego przyczepienie i zmniejszają ryzyko uszkodzenia skóry. [6]
Bibliografia
- Szczepkowski M. Dobra stomia, “Post Nauk Med” 2006, 5, s. 240-250.
- Pachocka L., Urbanik A., Stomia jelitowa – epidemiologia, rys historyczny, zasady wyłaniania i rodzaje stomii jelitowych, “Probl Hig Epidemiol”, 2014, 95(3), s. 586-590.
- Gęsicka K., Rychlewska M., Siemianowska T., Ocena jakości życia pacjentów z kolostomią, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku.
- Banaszkiewicz Z., Szewczyk M., Cieżniakowska K., Jawień A., Jakość życia osób ze stomią jelitową, “Współczesna Onkologia”, 2007, vol. 11; 1, s. 17–25.
- Zagórowicz E., Nationwide data on epidemiology of inflammatory bowel disease in Poland between 2009 and 2020, Pol Arch Intern Med. 2022; 132
- Kozłowska E., Cierzniakowska K., Popow A., Szewczyk M., Powikłania skórne u chorych ze stomią, “Leczenie ran”, 2023, 20(1), s. 19-25.
