Dieta sama w sobie nie jest przyczyną NChZJ (nieswoistych chorób zapalnych jelit), choć niektóre pokarmy mogą nasilać objawy.1,2
W okresach zaostrzeń choroby warto unikać pokarmów, które mogłyby dodatkowo nasilić objawy, dbając jednocześnie o przestrzeganie zrównoważonej diety.
To, jakie produkty uznamy za niewskazane, jest kwestią bardzo indywidualną. Jak pewnie wiesz z rozmów z lekarzem, każdy z nas reaguje inaczej i to, co u jednej osoby może wywołać objawy choroby, na kimś innym nie zrobi żadnego wrażenia.3-5 Stąd też biorą się rozbieżności w wytycznych różnych organizacji wspierających osoby z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD) i stowarzyszeń dietetyków.3
Na ogół jednak w aktywnej fazie choroby zaleca się unikania określonych grup pokarmów. Lekarz lub pielęgniarka mogą udzielić Ci bardziej szczegółowych informacji, a tymczasem poniżej omawiamy podstawowe zasady:
Ogranicz spożycie błonnika
Wiele uznanych organizacji wspierających osoby z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD) oraz stowarzyszeń dietetyków zgadza się co do tego, że choć niektóre rodzaje „rozpuszczalnego” błonnika są dopuszczalne i wskazane w diecie osób z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), to błonnik „nierozpuszczalny” może nasilać objawy choroby, takie jak biegunka. Dlatego w okresach zaostrzeń nie zaleca się stosowania diety bogatej w błonnik. Poniższa lista zawiera pokarmy, których należy unikać i które można stopniowo ponownie wprowadzać do diety dopiero po ustąpieniu objawów:3-7
- Surowe owoce
- Surowe warzywa
- Fasola
- Otręby
- Popcorn
- Nasiona
- Orzechy
- Produkty pełnoziarniste
- Brązowy ryż
- Surówki
Przestrzegaj prawidłowych nawyków żywieniowych
W okresach zaostrzeń przestrzeganie zdrowej diety może być dość utrudnione ze względu na utratę apetytu lub niechęć do jedzenia w sytuacji, gdy każdy posiłek powoduje pogorszenie samopoczucia. Być może w tym czasie chętniej sięgasz po gotowe dania, bo w dni, gdy objawy szczególnie dają Ci się we znaki samodzielne przyrządzanie posiłków staje się za dużym wyzwaniem.
Jednak zwłaszcza w aktywnej fazie choroby warto szczególnie zatroszczyć się o swój organizm, stosując się do zasad zdrowego odżywiania. Można sobie pomóc jedząc częściej mniejsze porcje, a także zażywając suplementy i koktajle odżywcze, które pomagają dostarczyć organizmowi wszystkich potrzebnych witamin i minerałów.3
Unikaj produktów, które mogą nasilać objawy
Może się to okazać nie takie proste, zwłaszcza, że u poszczególnych osób lista produktów niewskazanych może się znacząco różnić.3,4 Istnieje jednak grupa pokarmów, których w okresach zaostrzeń lepiej unikać, ponieważ mogą nasilać biegunkę, wzdęcia i ból brzucha. Należą do nich:3
- Pokarmy bogate w błonnik (patrz wyżej)
- Warzywa lub owoce zawierające nasiona
- Kukurydza i produkty wytwarzane z kukurydzy
- Ziemniaki ze skórką
- Surowe warzywa liściaste
- Sok z suszonych śliwek
- Owoce jagodowe i wiśnie w zalewie
- Większość surowych i suszonych owoców
- Masło, margaryna i śmietana o wysokiej zawartości tłuszczu
- Potrawy tłuste, oleiste i smażone
- Brokuły, kapusta, brukselka, kalafior
- Cebula, grzyby, papryka, pasternak
- Napoje słodzone i słodkie soki
- Kofeina
- Alkohol
Postaw na produkty, które dobrze tolerujesz
Ze względu na brak dowodów jednoznacznie potwierdzających korzystny wpływ konkretnych produktów na przebieg IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), w wytycznych organizacji wspierających osoby z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD) i stowarzyszeń dietetyków rzadko można znaleźć informacje dotyczące pokarmów zalecanych w okresach zaostrzenia. Jednak istnieją pewne ogólne zalecenia:3
- Ugotowane do miękkości warzywa
- Owoce w puszce lub miękkie owoce
- Obrane jabłka, dojrzałe banany lub melon
- Wyciskane soki warzywne lub owocowe
- Regularne picie niewielkich ilości wody w trakcie całego dnia
- Żywność wzbogacona prebiotykami lub probiotykami
- Produkty o niskiej zawartości tłuszczu
Pamiętaj…
Każdy z nas jest inny, dlatego najlepiej samodzielnie przekonaj się, co sprawdza się w Twoim przypadku. Wszelkie planowane modyfikacje diety zawsze konsultuj z lekarzem, dietetykiem lub pielęgniarką. Pomogą Ci ustalić, czego unikać w trakcie zaostrzeń, a jednocześnie podpowiedzą, jak nie dopuścić do niedoborów składników odżywczych.
A tymczasem zdaj się na instynkt i spróbuj ustalić, jakie produkty najlepiej tolerujesz.
Piśmiennictwo:
1. Lomer MC. Dietary and nutritional considerations for inflammatory bowel disease. Proc Nutr Soc. 2011;70:329-335.
2. Lee D, Albenberg L, Compher C, i wsp. Diet in the pathogenesis and treatment of inflammatory bowel diseases. Gastroenterology. 2015;148:1087-1106.
3. Brown AC, Rampertab SD, Mullin GE. Existing dietary guidelines for Crohn’s disease and ulcerative colitis. Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2011;5:411-425.
4. Ananthakrishnan AN. Environmental risk factors for inflammatory bowel disease. Gastroenterol Hepatol. 2013;9:367-374.
5. Owczarek D, Rodacki T, Domagala-Rodacka R, Cibor D, Mach T. Diet and nutritional factors in inflammatory bowel diseases. World J Gastroenterol. 2016;22:895-905.
6. Massironi S, Rossi RE, Cavalcoli FA, Vale SD, Fraquelli M, Conte D. Nutritional deficiencies in inflammatory bowel disease: therapeutic approaches. Clin Nutr. 2013;32:904-910.
7. Cabré E, Domènech E. Impact of environmental and dietary factors on the course of inflammatory bowel disease. World J Gastroenterol. 2012;18:3814-3822.
