Czym jest martwica stomii?

Martwica stomii to rzadkie, ale bardzo niebezpieczne powikłanie, które wymaga interwencji chirurgicznej. Bardzo istotne jest jej rozpoznanie przez pacjenta i szybka reakcja w momencie zaobserwowania jakichkolwiek zmian skórnych w obrębie stomii. Dowiedz się, jakie powikłania mogą pojawić się przy stomii oraz jak wygląda pielęgnacja skóry wokół niej.

Co to jest stomia i jakie mogą być jej powikłania?

Stomia jelitowa to chirurgiczne połączenie światła przewodu pokarmowego z powierzchnią skóry. Stomia pozwala na odprowadzanie na zewnątrz treści pokarmowej z jelit. Może być ona wyłoniona czasowo lub na stałe. Wskazaniem do wykonania stomii może być rak jelita grubego oraz choroby, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Może być również wyłoniona z powodu powikłań choroby uchyłkowej, polipowatości rodzinnej lub martwicy jelita.¹

Powikłania, które mogą pojawić się po wyłonieniu stomii, dzielimy na miejscowe i ogólnoustrojowe. Do powikłań miejscowych zaliczamy:

• obrzęk,
• niedokrwienie,
• martwica,
• wciągnięcie,
• krwawienie,
• zakażenie rany stomijnej,
• przetoka okołostomijna, brak zrostu śluzówkowo-skórnego.³

Do powikłań ogólnoustrojowych zaliczamy natomiast:

• powikłania psychosocjalne (poczucie okaleczenia ciała),
• powikłania seksualne (spadek atrakcyjności seksualnej),
• powikłania metaboliczne (zwiększona utrata wody z organizmu).

Dla wielu pacjentów trudno gojące się zmiany skórne wokół stomii mogą utrudniać powrót do codzienności. Ponadto na skórze mogą pojawiać się stany zapalne, rzadziej ropnie i przetoki. W przypadku ileostomii, czyli stomii na jelicie cienkim powikłania miejscowe są częstsze niż w przypadku kolostomii (stomii na jelicie grubym). Na skórze mogą pojawiać się nadżerki, którym towarzyszy pieczenie i ból. Poważnym powikłaniem jest martwica stomii, która jest wynikiem ostrego niedokrwienia.²

Jak przebiega operacja wyłonienia stomii?

Zabieg może być przeprowadzony zarówno w trybie planowym, jak i pilnym. Może on obejmować jelito cienkie lub jelito grube. Na brzuchu zaznaczany jest obszar, w którym zostanie umieszczony sprzęt stomijny. Otwór w skórze jest wykonywany przy użyciu skalpela, a tkanka podskórna zostaje usunięta nożem elektrycznym, dzięki czemu krwawienie nie jest zbyt duże. Następnie wycinany jest fragment mięśnia, a potem wyłaniany fragment jelita, tak by wystawał na 2-3 cm nad powłoki brzuszne.³

Kanał stomijny powinien być szeroki na dwa palce. Mocowany jest do niego worek stomijny, który wymaga od pacjenta odpowiedniej pielęgnacji. Jest to bardzo ważne, aby uniknąć powstania powikłań miejscowych.

Jak pielęgnować stomię?

Podstawą pielęgnacji skóry wokół stomii jest jej codzienne przemywanie ciepłą wodą z dodatkiem mydła. Przy zmianie worka również ten sposób oczyszczania będzie odpowiedni. Pamiętaj jednak o dokładnym osuszeniu skóry. Możesz do tego użyć jednorazowych ręczników papierowych albo gazików.^{1, 2}

Istnieją również dedykowane środki pielęgnujące dla pacjentów ze stomią. Pozwalają one nie tylko oczyścić skórę wokół niej, ale również pozbyć się pozostałości po preparatach mocujących. Nie należy stosować żadnych kosmetyków nawilżających i natłuszczających na bazie olejów, a także maści. Zmniejszają one przyczepność worka stomijnego. Skórę przed jego założeniem można przetrzeć środkiem ochronnym, który zabezpieczy jej powierzchnię przed dalszymi podrażnieniami.

Na skórze mogą pojawić się zmiany, jak zaczerwienienie, pieczenie czy uszkodzenie skóry, które wymagają podjęcia odpowiednich działań. W takiej sytuacji warto zastosować pasty gojące i uszczelniająco-gojące, a także gaziki z płynem ochronnym. Celem stosowania takich produktów jest zmniejszenie podrażnień na skórze, ale też dolegliwości, jakie mogą im towarzyszyć. Do gojenia ran można stosować maści przeznaczone do pielęgnacji skóry ze stomią.^{1, 2}

W pielęgnacji skóry wokół stomii ważna jest również regularna i prawidłowa wymiana worka stomijnego. Usuwanie worka należy wykonywać delikatnie i ostrożnie, aby nie uszkodzić skóry, ponieważ to od jej kondycji zależy jego przyczepność. Usuwanie worka stomijnego należy rozpocząć od przytrzymania skóry nad workiem jedną ręką i delikatne pociągnięcie go w dół drugą ręką. Następnie należy dokonać wszelkich czynności pielęgnacyjnych, o których wcześniej wspominaliśmy. Wymiana worka stomijnego powinna odbywać się raz na dobę.

Jak rozpoznać martwicę stomii?

Do objawów, które powinny wzbudzić szczególną czujność, należy zmiana zabarwienia śluzówki. Staje się ona fioletowa, ciemnoczerwona, brązowa, a nawet czarna. Po nakłuciu nie pojawia się krwawienie. Brak podjęcia leczenia w przypadku martwicy stomii może prowadzić do jej wypadnięcia, a także rozlania się treści kałowej do jamy otrzewnowej. W ten sposób może dojść do rozlanego zapalenia otrzewnej, co jest groźnym dla życia stanem.

Martwica części stomii jest leczona poprzez całkowite usunięcie zaatakowanych tkanek, a następnie dokonanie plastyki stomii. W przypadku, kiedy martwica obejmuje również obszar poniżej powięzi brzucha, konieczna jest powtórna operacja wraz z wyłonieniem nowej stomii. Zwiększone ryzyko pojawienia się martwicy stomii jest obserwowane u pacjentów z otyłością, a także u tych operowanych w stanach nagłych.³