Wyłonienie stomii to zabieg, który może być trudnym doświadczeniem dla pacjenta. Wiąże się z koniecznością wprowadzenia nowych nawyków, takich jak zmiana sposobu odżywiania czy odpowiednia pielęgnacja skóry, które każdy pacjent musi opanować. Czym jest ileostomia i jak należy o nią dbać, aby poprawić jakość życia? Dowiedz się więcej.
Co to jest stomia?
Stomia to chirurgiczne połączenie jelita z powierzchnią skóry. Zabieg ten może być wykonany w trybie nagłym lub planowym. Stomia planowa jest najczęściej tworzona w przypadku chorób nowotworowych, choroby Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. [1]
Ze względu na sposób wyłonienia wyróżnia się stomie jednolufowe i dwulufowe. W stomii jednolufowej ujście przewodu pokarmowego kończy się na powierzchni powłok jamy brzusznej. W stomii dwulufowej natomiast jeden otwór stomijny stanowi końcowy odcinek jelita, a drugi umożliwia zachowanie naturalnej drogi przez odbyt. [1]
Kolejnym podziałem jest rozróżnienie stomii na czasową i stałą. Stomia czasowa dopuszcza przywrócenie ciągłości przewodu pokarmowego, natomiast w przypadku stomii stałej nie ma takiej możliwości. Stomię można również podzielić ze względu na lokalizację. Wyróżniamy: kolostomię, ileostomię oraz urostomię. Kolostomia to połączenie światła jelita grubego z powierzchnią skóry. Zazwyczaj jest ona zlokalizowana po lewej stronie brzucha. Może być wyłaniana w przypadku np. usunięcia odbytnicy z powodu choroby nowotworowej czy nieswoistej choroby zapalnej jelit. Ileostomia to połączenie światła jelita cienkiego ze skórą. Urostomia jest wykonywana w celu połączenia światła moczowodów ze skórą. Celem tego rodzaju stomii jest ułatwienie przepływu moczu. [1]
W jaki sposób działa ileostomia?
Ileostomia jest wytwarzana na jelicie cienkim w drodze zabiegu chirurgicznego. Często jest ona wyłaniana, kiedy powstaje konieczność całkowitego usunięcie jelita grubego wraz ze zwieraczami odbytu. Zazwyczaj jest zlokalizowana po prawej stronie brzucha. Ma wypukły charakter i wystaje na ok. 2-3 cm nad powierzchnię skóry. Przy ileostomii treść jelitowa o konsystencji płynnej lub półpłynnej jest nieustannie wydalana. Z uwagi na zawartość w niej enzymów trawiennych, kwasów żółciowych i soków trzustkowych może ona powodować podrażnienia na skórze w związku z czym posiadanie ileostomii wiąże się z koniecznością bardzo starannego jej zabezpieczania poprzez stosowanie różnego rodzaju sprzętu stomijnego. [2]
Najczęstszym wskazaniem do wyłonienia ileostomii jest:
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- polipowatość rodzinna.
Posiadanie ileostomii może wiązać się z ryzykiem odwodnienia organizmu. Dzieje się tak, ponieważ treść jelitowa nie trafia do jelita grubego, w którym ma miejsce wchłanianie wody i soli mineralnych. [1,2]
Jak prawidłowo pielęgnować ileostomię?
Prawidłowa pielęgnacja ileostomii ma duże znaczenie dla samopoczucia pacjenta. Jeśli zabieg jej wyłonienia jest wykonywany planowo, można się do tego przygotować. Przed wyłonieniem ileostomii pielęgniarka lub inna osoba z personelu medycznego może zaznaczyć na brzuchu miejsce zlokalizowania sprzętu i worka stomijnego. Dzięki temu pacjent może zdecydować czy jest ono dla niego odpowiednie. W przypadku zabiegów w trybie pilnym nie ma takiej możliwości i dopiero po ich przeprowadzeniu, pacjent uczy się właściwego postępowania ze stomią. [2]
Do pielęgnacji ileostomii wystarczająca jest ciepła woda z mydłem, dzięki którym można dokładnie oczyścić skórę. Do jej osuszania najlepiej wykorzystywać jednorazowe ręczniki papierowe lub gaziki, dzięki temu ograniczone jest ryzyko rozwoju bakterii. Istnieją również produkty dedykowane do pielęgnacji skóry wokół stomii. Są to najczęściej gaziki do przemywania skóry nasączone specjalnym płynem. Ich celem jest zwiększenie przyczepności wyrobów stomijnych, a także zachowanie codziennej higieny. [3]
Jaka dieta jest zalecana dla osób z ileostomią?
Pierwsze dni z ileostomią są dla pacjenta trudne. Musi on przyzwyczaić się do nowej rzeczywistości. Taki proces może trwać ok. 6 tygodni. Warto w tym czasie prowadzić dzienniczek żywieniowy i notować informacje o wszystkich spożywanych produktach, aby wykluczyć te, które nie służą. W ciągu dnia należy jeść 5-8 małych posiłków, które należy dokładnie rozgryzać i przeżuwać. Ułatwi to trawienie pokarmów. Zalecana jest dieta lekkostrawna ze zwiększoną ilością produktów zapierających. Dieta powinna być również wysokobiałkowa. [4]
W przypadku ileostomii duże znaczenie ma również nie tylko odpowiednia ilość, ale również rodzaj przyjmowanych płynów. Należy je dopasować do konsystencji wydzielanej treści do worka stomijnego. Dobrym wyborem jest woda mineralna, herbata, rozcieńczone kompoty i sok marchewkowy oraz pomidorowy. [4]
Sposób żywienia zależy od długości pozostawionego jelita cienkiego. Aby było możliwe żywienie doustne, konieczne jest zachowanie fragmentu jelita o długości przynajmniej 100-120 cm. Krótsze jelito cienkie nie jest w stanie zagwarantować przyswajania odpowiedniej ilości składników odżywczych, dlatego dla takich pacjentów rozwiązaniem jest żywienie pozajelitowe. [4]
Bibliografia
- Lewandowska I., Kowalik J., Kopański Z., Skura-Madziała A., Furmanik F., Opieka nad pacjentem ze stomią jelitową, “Journal od Public Health Nursing and Medical Rescue”, 2/2011, s.9-13.
- Szczęsny W., Siewkowska M., Dąbrowiecki S., Szmytkowski J., Stomia jelitowa – podział i powikłania, “Problemy Pielęgniarstwa”, 2013; 21 (2), s. 260–265.
- Kołodziejczak M., Ciesielski P., Kosim A., Postępowanie terapeutyczne w przypadku powikłań skórnych oraz trudno gojących się ran wokół stomii, “Nowa Medycyna”, 2/2013, s. 52-55.
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/zywienie-po-wylonieniu-ileostomii/ data wejścia: 9.08.2024
