Badania krwi w chorobach jelit – jakie warto wykonać?

Diagnostyka chorób jelit jest złożonym procesem, który obejmuje zarówno szczegółowy wywiad lekarski, jak i szereg badań laboratoryjnych. Wśród nich badania krwi odgrywają szczególnie ważną rolę gdyż pozwalają uzyskać wiele istotnych informacji o stanie organizmu i mogą wskazać kierunek dalszej diagnostyki. [4]

Badania krwi są uznawane za nieinwazyjne i zazwyczaj bezbolesne, co czyni je wygodnym narzędziem diagnostycznym. Ich skuteczność zależy jednak od odpowiedniego przygotowania, które wpływa na wiarygodność wyników.

Badania krwi mogą znacząco wspierać diagnostykę wielu chorób jelit, takich jak: [3]

• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• zakażenia pasożytnicze i bakteryjne,
• stany zapalne jelit,
• niedrożność,
• zespół upośledzonego wchłaniania,
• celiakia.

Podstawowe badania krwi w diagnostyce chorób jelit

Jednym z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych jest morfologia krwi, która pozwala ocenić ilość i jakość komórek krwi. Wyniki tego badania mogą wskazywać na obecność niedokrwistości, infekcji, obecności pasożytów czy stanu zapalnego, dlatego morfologia powinna być jednym z pierwszych kroków w diagnostyce chorób jelit. Odchylenia od normy mogą ukierunkować dalsze badania, co pozwala zaoszczędzić czas i ograniczyć koszty diagnostyki. [3]

W diagnostyce chorób jelit istotne są również dwa parametry zapalne:

• OB (odczyn Biernackiego) – pomocny w wykrywaniu przewlekłych stanów zapalnych,
• CRP (białko C-reaktywne) – wykorzystywane w ocenie ostrych stanów zapalnych.

Warto wykonać oba badania równocześnie, ponieważ dostarczają różnych informacji o stanie organizmu i mogą wzajemnie się uzupełniać. [3,4]

Zaawansowane badania krwi stosowane w diagnostyce nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ)

Oprócz wywiadu lekarskiego i podstawowych badań krwi, lekarz może zlecić również bardziej zaawansowane testy, które wspierają diagnostykę nieswoistych chorób zapalnych jelit.

W przypadku podejrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, pomocne mogą być badania serologiczne w kierunku obecności:

• Przeciwciał ANCA (ang. anti-neutrophil cytoplasmic antibodies, przeciwciała skierowane przeciwko cytopazmie własnych neutrofilów) – mogą wskazywać na obecność procesów autoimmunologicznych, choć dodatni wynik nie zawsze oznacza chorobę.
• Przeciwciał ASCA (ang. Anti-Saccharomyces cerevisiae antibodies, przeciwciała przeciwko Saccharomyces cerevisiae) – są swoistym markerem choroby Leśniowskiego-Crohna, choć mogą występować także w innych schorzeniach jelitowych [1,2,3].

Interpretacja wyników badań krwi

Wyniki badań krwi należy zawsze interpretować w kontekście innych parametrów oraz objawów klinicznych. Dlatego analizą wyników powinien zajmować się lekarz, który zlecił badania – uwzględni on nie tylko wartości laboratoryjne, ale również ogólny stan pacjenta i jego historię choroby. W przypadku nieprawidłowych wyników morfologii może być konieczne ich powtórzenie, aby potwierdzić ewentulane odchylenia [5,6].

Jak przygotować się do badań krwi w kierunku chorób jelit?

Odpowiednie przygotowanie do badania krwi ma kluczowe znaczenie dla uzyskania wiarygodnych wyników. Przed pobraniem warto pamiętać o kilku zasadach:

• Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, alkoholu i stresu na dzień przed badaniem.
• Zgłoś się na badanie rano, będąc na czczo – ostatni posiłek najlepiej spożyć około godziny 18 poprzedniego dnia.
• Wyśpij się i zadbaj o spokojny poranek, aby organizm był w stanie równowagi.
• Nie zmieniaj nawyków żywieniowych tuż przed badaniem – dieta powinna być taka jak zwykle.
• Nie odstawiaj przyjmowanych leków bez konsultacji z lekarzem, ponieważ może to wpłynąć na wyniki.

Przestrzeganie tych zasad zwiększa szansę na uzyskanie rzetelnych wyników, które będą pomocne w dalszej diagnostyce [5,6].

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/172765,badanie-anca-we-krwi, data pobrania 08.2025
2. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.17.2.5., data pobrania 10.2024
3. Hebzda A., i in., Choroba Leśniowskiego-Crohna: diagnostyka i leczenie, “Pediatria i Medycyna Rodzinna”, vol 7, nr 2, 2011, s. 98-103.
4. Maaser C, Sturm A, Vavricka [SR] i wsp. ECCO-ESGAR guideline for diagnostic assessment in IBD part 1: initial diagnosis, monitoring of known IBD, detection of complications. J Crohns Colitis 2019; 13(2), s. 144-164.
5. Kosińska B., Diagnostyka laboratoryjna nieswoistych zapaleń jelit, “Nowiny Lekarskie”, 2006, 75, 4, s. 382-388.
6. Teległów A., Diagnostyka hematologiczna – podstawowe badanie: morfologia krwi, [w.] Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa dla potrzeb fizjoterapii i kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, 2020, s. 212-221.