nchzj przepis pieczona cebula z tofu

Czy masz wrażenie, że niektóre pokarmy mogą wyzwalać u Ciebie objawy choroby?

Jeśli tak, nie jesteś wyjątkiem – wiele osób z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD) uważa, że konkretne pokarmy lub napoje podrażniają ich układ pokarmowy, powodując nasilenie objawów.1-3 Natomiast, jak być może wiesz z rozmów z lekarzem, nie istnieją konkretne dowody na to, że określone grupy pokarmów lub diety łagodzą lub zaostrzają objawy choroby.1-4 Co więcej, choć u części osób niektóre produkty rzeczywiście wydają się mieć niekorzystny wpływ na samopoczucie, to, jakie pokarmy są źle tolerowane jest kwestią bardzo indywidualną.2-4

Potencjalni „winowajcy”

Zidentyfikowano wiele pokarmów, które mogą potencjalnie pogarszać objawy choroby, w związku z czym różne organizacje naukowe i wytyczne dotyczące IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD) zalecają unikania ich w diecie.

Należą do nich:2

  • Warzywa lub owoce zawierające nasiona
  • Kukurydza i produkty wytwarzane z kukurydzy
  • Owoce jagodowe i wiśnie w zalewie
  • Ziemniaki ze skórką
  • Surowe warzywa liściaste
  • Sok z suszonych śliwek
  • Potrawy tłuste, oleiste i smażone
  • Większość surowych i suszonych owoców
  • Masło, margaryna i śmietana o wysokiej zawartości tłuszczu
  • Napoje słodzone i słodkie soki
  • Brokuły, kapusta, brukselka, kalafior
  • Cebula, grzyby, papryka, pasternak
  • Tłuste mięsa i wyroby mięsne
  • Suszone ziarna roślin strączkowych
  • Orzechy i masło orzechowe z kawałkami orzechów
  • Kofeina
  • Alkohol
  • Sztuczne słodziki

Alergie/nietolerancje pokarmowe

Należy pamiętać, że u części osób występują alergie i nietolerancje pokarmowe niezwiązane z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD). To oczywiste, że jeśli ktoś nie toleruje laktozy, powinien unikać nabiału lub wybierać produkty nabiałowe bez laktozy niezależnie od tego, czy choruje na IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), czy nie.

Objawy alergii/nietolerancji pokarmowej mogą być bardzo podobne do objawów IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), dlatego łatwo je przeoczyć. Na szczęście metody pomagające ustalić, jakie produkty wyzwalają objawy choroby sprawdzają się też w przypadku nietolerancji pokarmowych.

Jeśli podejrzewasz u siebie alergię lub nietolerancję pokarmową, zgłoś się do lekarza lub dietetyka. W razie potrzeby otrzymasz skierowanie na badania i odpowiednie porady żywieniowe.

Dzienniczek żywieniowy

Badania wykazały, że osoby, u których określone pokarmy powodują wystąpienie objawów zazwyczaj źle tolerują zaledwie jeden lub dwa konkretne produkty.5

Żeby ustalić, które pokarmy są dla Ciebie niewskazane, najlepiej notuj wszystko, co zjadasz na kolejne posiłki w papierowym dzienniczku lub aplikacji mobilnej. Zapisuj też swoje samopoczucie i ewentualne zmiany odczuwanych objawów po kilku godzinach od posiłku. To ważne, żeby prowadzić zapiski dotyczące samopoczucia przez okres kilku tygodni, ponieważ wpływ określonych pokarmów może narastać z czasem.6 W oparciu o zgromadzone informacje możesz wspólnie z lekarzem (lub dietetykiem) zacząć szukać prawidłowości i zdecydować, czy warto wprowadzić w diecie zmiany pozwalające wykluczyć podejrzane produkty bez narażania się na niedobory składników odżywczych.5,6

Przykład dzienniczka żywieniowego omawiamy w artykule poświęconym szukaniu pokarmów, które mogą powodować biegunkę .

Diety wykluczające i eliminacyjne

Jest to alternatywne rozwiązanie, w przypadku którego prowadzenie dzienniczka żywieniowego też bardzo się przydaje. Dieta wykluczająca może mieć różne formy, ale przed jej rozpoczęciem zawsze należy skonsultować się z lekarzem, dietetykiem lub pielęgniarką.

W najbardziej podstawowej wersji polega ona na wykluczeniu z jadłospisu konkretnych pokarmów i obserwowaniu, czy zmiana miała jakikolwiek wpływ na odczuwane objawy. Powszechnie znanym problemem związanym z dietami wykluczającymi jest to, że mogą wiązać się z ryzykiem niedożywienia, ponieważ ograniczają spożycie niektórych pokarmów, które mogą być bogate w składniki odżywcze i witaminy.1 Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób z IBD (ang. inflammatory bowel disease, IBD), które siłą rzeczy są bardziej zagrożone niedoborami żywieniowymi ze względu na zmniejszony apetyt lub upośledzoną zdolność wchłaniania składników odżywczych.1 Aby zapobiec ewentualnym niedoborom, lekarz może przepisać Ci suplementy witaminowe. Więcej informacji znajdziesz w naszym artykule na temat pełnowartościowej diety .

Bardziej kontrolowaną formą diety wykluczającej jest dieta eliminacyjna, w której stosuje się gotową, kompletną dietę płynną do momentu ustąpienia objawów, a następnie powoli i stopniowo ponownie wprowadza się pokarmy stałe, obserwując czy nie powodują one nawrotu lub nasilenia objawów.5 Ponieważ wszelkie diety wykluczające są dość restrykcyjne, powinny być stosowane pod ścisłym nadzorem lekarza lub dietetyka.

Pamiętaj…

Każdy z nas jest inny: to, co u jednej osoby wyzwala objawy choroby, u drugiej może okazać się zupełnie nieszkodliwe. Jeśli masz wrażenie, że po zjedzeniu określonych pokarmów czujesz się gorzej, skonsultuj się z lekarzem, pielęgniarką lub dietetykiem i zacznij prowadzić dzienniczek żywieniowy. Wspólnie na pewno uda się Wam opracować zasady odżywiania dostosowane do Twojej konkretnej sytuacji i potrzeb.

Piśmiennictwo:
1. Lomer MC. Dietary and nutritional considerations for inflammatory bowel disease. Proc Nutr Soc. 2011;70:329-335.
2. Brown AC, Rampertab SD, Mullin GE. Existing dietary guidelines for Crohn’s disease and ulcerative colitis. Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2011;5:411-425.
3. Owczarek D, Rodacki T, Domagala-Rodacka R, Cibor D, Mach T. Diet and nutritional factors in inflammatory bowel diseases. World J Gastroenterol. 2016;22:895-905.
4. Ananthakrishnan AN. Environmental risk factors for inflammatory bowel disease. Gastroenterol Hepatol. 2013;9:367-374.
5. Lochs H. Basics in clinical nutrition: nutritional support in inflammatory bowel disease. E Spen Eur J Clin Nutr Metab. 2010;5:e100-103.
6. MacDermott RP. Treatment of irritable bowel syndrome in outpatients with inflammatory bowel disease using a food and beverage intolerance, food and beverage avoidance diet. Inflamm Bowel Dis. 2007;13:91-96.

VV-MEDMAT-54144, 01/2024